Ontcijfering. "Er was een kristallisatie": waarom de petitie tegen de Duplomb-wet een mijlpaal zal zijn
De Constitutionele Raad zal donderdag een besluit nemen over de Duplomb-wet, die meer dan twee miljoen handtekeningen heeft verzameld op de website van de Nationale Assemblee. Dit ongekende protest kan politieke gevolgen hebben.
De petitie tegen de Duplomb-wet heeft meer dan twee miljoen handtekeningen verzameld. Foto: Sipa/ZUMA/Matthieu Mirville
Er zal een voor en na zijn. Voor het eerst heeft een petitie, gelanceerd door een studente die het oneens is met de invoering van de Duplomb-wet, meer dan twee miljoen handtekeningen verzameld op de website van de Nationale Assemblee . Nooit eerder was een online protest van deze aard, waarbij iemands identiteit moet worden bevestigd, zo populair. Zij, die wordt gesteund door figuren uit de culturele en mediawereld, beschouwt deze wet als "een wetenschappelijke, ethische, milieu- en gezondheidsafwijking" en "een gevaarlijke daad". De Constitutionele Raad zal donderdag een besluit nemen over de tekst .
Attal doelwit en kritiekLang voordat de tekst online werd geplaatst, werd de maatschappelijke onrust al gevoeld door de politieke klasse. De digitale tool om gekozen functionarissen te ondervragen, "Shake your policy", ontwikkeld door de vereniging Générations Futures, werd meer dan 300.000 keer gebruikt in verband met deze wet, wat zeer ongebruikelijk is. Onder de gekozen functionarissen die het doelwit waren, bevindt zich Gabriel Attal . De voormalige premier, nu voorzitter van de Macronistische fractie in de Assemblee, werd ook rechtstreeks aangevallen op sociale media. Dit dwong hem om zich 48 uur na de stemming uitgebreid te verantwoorden in een Instagram-bericht .
"Het succes van deze petitie kent een lange geschiedenis. Het is te danken aan een reeks frustraties na tegenslagen op milieugebied. Plotseling kwamen verschillende verspreide bewegingen samen rond deze petitie. Er was sprake van een kristallisatie, zoals een kiezersgroep zich plotseling kristalliseert voor een belangrijke stemming", analyseert François Veillerette. De woordvoerder van Générations Futures merkt op dat de woede rond de Duplomb-wet verder reikt dan alleen milieuactivisten. Het is een politiek baken geworden, dat een mijlpaal zal zijn en gevolgen kan hebben voor toekomstige campagnes, met name de presidentsverkiezingen.
Dit succes brengt de regering in verlegenheid. Minister van Landbouw Annie Genevard , die de tekst sterk steunt, wachtte tot de petitie meer dan 1,5 miljoen handtekeningen had verzameld om te reageren en te bevestigen dat de regering openstond voor dialoog. Het is al een gegeven dat er aan het begin van het schooljaar een debat, zonder stemming, in de plenaire vergadering zal plaatsvinden. Maar onder de afgevaardigden of in het verenigingsleven twijfelt niemand er echt aan dat de wet-Duplomb, als deze niet door de Constitutionele Raad wordt vernietigd, zal worden afgekondigd.
Wat zouden de politieke gevolgen kunnen zijn? Tegenstand tegen de wet overstijgt partijgrenzen: 41% van de Renaissance-kiezers (de Macronistische partij) en 42% van de RN-kiezers is tegen de wet, evenals 61% van de Fransen in het algemeen (*). De scheidslijn ligt voornamelijk in de generaties. "Een petitie van twee miljoen dollar is de regering sowieso al een doorn in het oog", benadrukt François Veillerette. "Nog eentje dan."
“Een vorm van opstand tegen de representatieve democratie”
Volgens Luc Rouban van Cevipof-Sciences Po is het succes van de petitie tegen de wet-Duplomb te danken aan een gebrek aan legitimiteit van de regering, in combinatie met de gevoeligheid van milieuvraagstukken.
Hoe kunnen we het ongelofelijke succes van deze petitie interpreteren?
De eerste verklaring is dat het om milieubescherming gaat, een onderwerp dat zeer gevoelig is geworden. Er is een sterke publieke verwachting van beschermende maatregelen, vooral omdat het gaat om fytosanitaire producten die een directe impact kunnen hebben op de menselijke gezondheid. Het gevoel dat de regering haar verdediging van het milieu opgeeft, lokt een politieke reactie uit. Maar er is ook een vorm van opstand tegen de representatieve democratie. De regering wordt door ongeveer een derde van de kiezers als legitiem beschouwd, met een zeer laag vertrouwen. We bevinden ons in feite nog steeds in de nasleep van de gelehesjescrisis: een verlangen naar directe democratie, om professionele politici te omzeilen om hun overtuigingen te verdedigen.
"Ouderwetse politiek is dood."De vakbonden zijn ook een petitie gestart, ditmaal tegen de begrotingsvoorstellen van François Bayrou...
"Omdat de vakbonden zien dat de politieke situatie vastzit . Een groot deel van de publieke opinie denkt dat links de parlementsverkiezingen van 2024 heeft gewonnen en voelt zich verraden. Ze willen protesteren tegen wat zij beschouwen als een vorm van ontkenning van de democratie: bezuinigingen op publieke diensten, op de gezondheidszorg, zonder aan de belastingen te raken. En dat hangt ook samen met de zwakte van links, dat bijna onhoorbaar is geworden op economisch en sociaal gebied. Dit dwingt de vakbonden tot ingrijpen om de controle over deze kwesties terug te krijgen."
Moeten we de bevolking opnieuw inspraak geven middels parlementsverkiezingen, presidentsverkiezingen of een referendum?
"Het is een complexe vraag, omdat we ons feitelijk in een impasse bevinden. Directe democratie is goed toepasbaar op specifieke, lokale projecten, maar niet op het milieu, dat wetenschappelijke, technologische en sociaal-professionele kwesties combineert. Daarna wacht inderdaad iedereen op deze terugkeer naar de burgers. We stellen ons voor dat we in 2027 de bladzijde omslaan en de situatie duidelijk wordt, met een terugkeer naar het ouderwetse politieke leven. Maar het ouderwetse politieke leven is dood en presidentsverkiezingen zullen daar niet veel aan veranderen. Ik zie een vorm van distantiëring in de publieke opinie van al die verkiezingsspelletjes: het zwaartepunt van de burgers ligt niet langer bij het politieke leven, maar bij de privésfeer. We kunnen dus op lokaal niveau de zaken reorganiseren, maar op nationaal niveau lijkt het me steeds ingewikkelder. We overschatten de macht van verkiezingen als middel om beslissingen te nemen, om de sociale en politieke harmonie in Frankrijk te herstellen."
Te lezen: De redenen voor wantrouwen , door Luc Rouban (Presses de Sciences Po).
Interview door Francis Brochet
(*) Cluster 17-enquête voor Génération Écologie. Onderzoek uitgevoerd op 23 en 24 juli onder een steekproef van 1.522 personen.
Le Progres
